Tebigy daş nädip peýza. Daşdan ýasalýar

Bu hakda pikirlenmegi bes edeniňizde, tebigy daş häzirki zaman siwilizasiýamyzyň esasyny düzýär. Liveaşaýan, işleýän we söwda edýän binalarymyzdan başlap, ýörän we sürýän ýerimize çenli bu möhüm tebigy baýlyksyz ýaşamagy göz öňüne getirmek kyn.

Dürli görnüşdäki syýahat tebigy daş ýeriň çuňlugyndan alyň we jaýlaryň, täjirçilik binalarynyň we ýollaryň gurluşygyna haýran galdyryjy bir zat. Geliň, tebigy daşyň gelip çykyşyny we onuň nähili ýasalandygyny öwreneliň.

Daşarky diwar üçin ajaýyp tebigy gaplanan daş ulgamlary

Tebigy daşyň gelip çykyşy

Tebigy daşlary üç görnüşe bölüp bolar: Igneous, Sedimentary we Metamorphic.

Düşünmedik gaýalar magmanyň ýa-da lawanyň gatylaşmagynyň we sowamagynyň netijesidir, ýa-da ýeriň aşagynda ýa-da wulkanlardan çykarylýar we ýerden sowatmak üçin goýulýar. Granit - daşyň iň köp ýaýran görnüşidir, ýöne beýleki görnüşlerine bazalt, dunit, ritolit we gabbro degişlidir.

Çökündi gaýalar ösümlikleriň, haýwanlaryň we beýleki organiki materiallaryň galyndylary bilen birlikde beýleki gaýalardan bölekleriň birleşmegi arkaly emele gelýär. Bu materiallar çöllerde, ummanlarda we köllerde topragyň üstündäki agyrlygy bilen iň soňky görnüşine gysylmanka ýygnanýar. Hk daşy, beýleki üýtgeşiklikleri öz içine alýan silt daş, dolomit we slanes bilen iň köp ýaýran çökündi gaýa.

Metamorfik gaýalar öň çökündi ýa-da çökündi daşlar hökmünde bar bolup, magma täsiriniň netijesinde ulanylýan ýylylyk we basyş, çuň ýeriň aşagynda gömülende ýeriň agramy ýa-da ikisiniň birleşmegi sebäpli üýtgedilipdir. Mermer, bu özüne çekiji kategoriýany öz içine alýan metamorfiki estrada we kwars, sabyn daşy, gneiss we jade ýaly iň meşhur daşdyr.

Toskanda mermer karýer

Tebigy daş çykarmak

Tebigat aslynda daş emele getirmegiň ilkinji ädimi barada alada edensoň, daşy aýyrmak we gaýtadan ulanmak üçin indiki ädim adam elleri bilen dünýäniň daş karhanalarynda amala aşyrylýar.

Daş daşlamak prosesi gaty giň we ökde karýer işgärleri bilen birlikde güýçli enjamlary talap edýär. Daşa degmezden ozal, edilmeli hereketleriň uzyn sanawy bar.

Ilki bilen, geologlar topary gözden geçirilip bilinjek karýerde daş çykarmaly. Ondan soň, göwher göwherli buraw bölekleri bilen gaýa burawlamak arkaly daşyň nusgasy alynýar. Soňra nusga gurluşyk materialy hökmünde ulanyljak islenýän aýratynlyklaryň bardygyny ýa-da ýokdugyny anyklamak üçin derňelýär.

Daşyň gurluşyk maksady bilen kanun taslamasyna laýyk gelýändigini çaklasak, ýerli hökümetden degişli ygtyýarnamalary we rugsatnamalary almak üçin uzyn we köplenç çekilen proses başlaýar. Countryurt we döwlete baglylykda munuň tamamlanmagy üçin birnäçe ýyl gerek bolup biler.

Iň soňky tassyknama gowşurylandan soň, karýer işine başgaça päsgel berýän galyndylary, hapalary we beýleki päsgelçilikleri arassalamaga başlaýar. Bu kynçylyga goşmak bilen, köp sanly karýeriň uzak we elýeterli däl ýerlerde ýerleşmegi, hakyky iş başlamazdan ozal ähli ýollaryň we tunelleriň gurulmagyny talap edýär.

Daşlary karýeriň ýüzünden aýyrmak üçin göwher simli arra, ýokary güýçli fakel we wagtlaýyn partlaýjy partlamalar ulanylýar. Alnan ullakan bloklar, köplenç agramy kyrk tonnadan ýokary bolup, soňra kesmek we gaýtadan işlemek üçin desga äkidilýär.  

Karýer işgäri daş kesýär

Tebigy daşy gaýtadan işlemek

Gaýtadan işleýän desgada daş bloklar ýokary tizlikli garakçylar bilen plitalara bölünýär, tozan zyňylyşyny azaltmak üçin suw kesýär. Işleýän tizligine garamazdan, garakçylar 20 tonna daş kesmek üçin iki gün töweregi wagt alýarlar.

Ondan soň, plitalar islenýän gutarmak üçin ýalpyldawuk maşyn arkaly iberilýär. Polat, daşyň üstünde dürli derejeli dokumany üpjün edýän beýleki görnüşler bilen örtülen, deri we çotga bilen iň köp ýaýran görnüşdir.

Plitalar dogry ululykda kesilip, islenýän gutarandan soň, tebigy daşyň öýüňize syýahatynyň iň soňky tapgyry öndürijiniň kärhanasynda bolup geçýär. Bu ýerde daş plitalar, gurnama üçin zerur bolan jikme-jikliklere gyralary şekillendirmegi öz içine alýan her bir aýratyn taslama üçin kesgitlenýär.

Garaşmaga mynasyp syýahat

Tebigy daşyň ýeriň içinden we aşhanaňyza alyp barýan ajaýyp syýahatyny bilseňiz, garaşmagyň hökmandygyna razy boljakdygyňyza ynanýaryn. Industryyllar boýy pudagyň gazananlary we her dürli tebigy daşa bolan isleg sebäpli mermer, kwars ýa-da granit gazylyp, gaýtadan işlenilende oturmak hökman däl.